zwalnianie nauczycieli
Kryteria doboru nauczycieli do zwolnienia – które stosować, a których unikać
Co roku dyrektorzy szkół i przedszkoli, planując arkusz organizacyjny, stają przed dylematem, jak wybrać nauczycieli do zwolnienia. Zmiany organizacyjne są bowiem tylko przyczyną rozwiązania stosunku pracy, a nie uzasadnieniem zwolnienia konkretnego nauczyciela z pracy. O tym, jakie kryteria doboru nauczycieli do zwolnienia stosować, decyduje dyrektor szkoły. Musi jednak działać w granicach wyznaczonych przez Sąd Najwyższy, aby zminimalizować ryzyko przywrócenia nauczyciela do pracy z uwagi na nieuzasadnione zwolnienie z pracy. Sprawdź, jakie kryteria doboru do zwolnienia nauczycieli możesz stosować oraz pobierz przykładowy wzór typowania nauczycieli do zwolnienia.
Dyrektor szkoły rozwiązuje stosunek pracy z nauczycielem zatrudnionym w pełnym wymiarze zajęć, w razie częściowej likwidacji szkoły albo zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów w szkole lub zmian planu nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć (art. 20 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela). O tym, czy zachodzą zmiany organizacyjne uzasadniające zwolnienie nauczyciela z pracy, decyduje treść arkusza organizacyjnego, w którym dyrektor szkoły planuje organizację pracy placówki, w tym liczbę godzin poszczególnych zajęć oraz etaty nauczycieli, na kolejny rok szkolny.
Zajście zmian organizacyjnych uzasadniających redukcję etatów nauczycieli jest przyczyną uzasadniającą rozwiązanie stosunku pracy. W przypadku jednak, gdy zmiany organizacyjne dotyczą zajęć prowadzonych przez kilku nauczycieli, konieczne jest przyjęcie kryteriów doboru nauczycieli do zwolnienia. Nauczyciel, który straci pracę, musi bowiem wiedzieć, dlaczego to właśnie on otrzymał wypowiedzenie. Kryteria doboru nauczycieli do zwolnienia ustala dyrektor szkoły. Nie musi przy tym konsultować się ze związkami zawodowymi czy radą pedagogiczną. Musi jednak zadbać, by kryteria doboru nauczycieli do zwolnienia obroniły się w sądzie pracy. Będzie tak, jeśli kryteria te będą obiektywne, niedyskryminujące oraz stosowane do wszystkich objętych redukcją etatów nauczycieli.
W tym miejscu warto przypomnieć, że zmiany organizacyjne nie zawsze muszą prowadzić do zwolnienia nauczycieli z pracy. Dyrektor szkoły i organ prowadzący mają narzędzia, które pozwalają na zachowanie zatrudnienia przez nauczycieli. Przed wręczeniem nauczycielowi wypowiedzenia warto więc poszukać alternatywnych rozwiązań. Jakich? O tym przeczytasz w artykule „Zmiana warunków pracy nauczyciela – warunki, terminy i wzory dokumentów”.
Z artykułu dowiesz się m.in.:
- czy przyjęte przez dyrektora szkoły kryteria doboru do zwolnienia nauczycieli wymagają akceptacji związków zawodowych lub rady pedagogicznej,
- jakie kryteria doboru nauczycieli do zwolnienia są akceptowane przez Sąd Najwyższy,
- czy posiadanie uprawnień emerytalnych może być podstawą wytypowania nauczyciela do zwolnienia z pracy;
- czy nauczyciel kontraktowy musi być zwolniony z pracy przed nauczycielem mianowanym lub dyplomowanym,
- jakimi zasadami kierować się przy opracowywaniu kryteriów doboru nauczycieli do zwolnienia.
Częste absencje chorobowe nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania jako powód zwolnienia nauczyciela z pracy
W orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalony jest pogląd, że nieprzewidziane, długotrwałe i powtarzające się nieobecności pracownika w pracy, wymagające podejmowania przez pracodawcę działań natury organizacyjnej (wyznaczenia zastępstw) i pociągające za sobą wydatki na zatrudnienie pracowników w godzinach nadliczbowych lub innych osób na podstawie umów zlecenia, są uzasadnioną przyczyną wypowiedzenia umowy o pracę, chociażby były niezawinione przez pracownika i formalnie usprawiedliwione. Sprawdź, czy zatem częste absencje chorobowe umożliwiają zwolnienie z pracy nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania.
Brak mianowania a utrata pracy i prawa do wykonywania zawodu
Od 1 września 2022 r. nauczyciel zatrudniony na czas nieokreślony, który w ciągu 6 lat nie uzyska stopnia nauczyciela mianowanego, zostaje zwolniony z pracy z końcem roku szkolnego. Co więcej, dopóki nauczyciel nie zdobędzie tego stopnia awansu zawodowego, nie będzie mógł być zatrudniony w placówce samorządowej na czas nieokreślony. Przekonaj się, kto i kiedy straci pracę za brak awansu na stopień nauczyciela mianowanego i czy to będzie równoznaczne z utratą prawa do wykonywania zawodu nauczyciela.
Kiedy umowa na czas nieokreślony dla nauczyciela
Obecnie umowę na czas nieokreślony zawiera się z:
- nauczycielem, który uzyskał stopień nauczyciela kontraktowego do 31 sierpnia 2022 r. – art. 17 ustawy z 5 sierpnia 2022 r. o zmianie ustawy Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw;
- nauczycielem początkującym, który posiada co najmniej 2-letni staż pracy w szkole oraz co najmniej dobrą ocenę pracy – art. 10 ust. 3a Karty Nauczyciela
- nauczycielem mianowanym lub dyplomowanym, gdy nie ma warunków do zatrudnienia ich w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony – art. 10 ust. 6 Karty Nauczyciela.
Kiedy umowa na czas określony dla nauczyciela
Umowę na czas określony zawiera się z:
- każdym nauczycielem, gdy potrzeba zatrudnienia nauczyciela wynika z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela (art. 10 ust. 7 Karty Nauczyciela),
- nauczycielem początkującym, który mimo osiągnięcia 2-letniego stażu pracy w szkole nie uzyskał co najmniej dobrej oceny pracy (art. 10 ust. 3b pkt 1 Karty Nauczyciela)
- nauczycielem początkującym, który w ciągu 6 lat od dnia rozpoczęcia przygotowania do zawodu nauczyciela nie uzyskał stopnia nauczyciela mianowanego (art. 10 ust. 3b pkt 2 Karty Nauczyciela)
Awans zawodowy na nauczyciela mianowanego – nowe i stare zasady
Do 31 sierpnia 2027 r. awans na stopień nauczyciela mianowanego przebiega dwutorowo. Nauczyciele, którzy uzyskali stopień nauczyciela kontraktowego do 31 sierpnia 2022 r. mogą bowiem uzyskać wyższy stopień awansu wyłącznie ma podstawie przepisów dotychczasowych tj. Karty Nauczyciela w brzmieniu do 31.08.2022 r. (tj. ustawy z 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz.U. z 2021 r., poz. 1762, z 2022 r., poz. 935, poz. 1116, poz. 1700) oraz Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (tekst jedn.: Dz.U. z 2020 r., poz. 2200).
Z artykułu dowiesz się m.in.:
- kiedy nauczyciel straci pracę za brak awansu zawodowego na stopień nauczyciela mianowanego,
- jak liczyć 6-letni okres, po którym nauczyciel traci zatrudnienie na czas nieokreślony,
- kiedy nauczyciel traci prawo do wykonywania zawodu,
- czy nauczyciel zatrudniony w wymiarze niższym niż 0,5 etatu straci pracę, gdy nie uzyska stopnia nauczyciela mianowanego,
- czy nauczyciele przedszkoli niepublicznych muszą realizować przygotowanie do zawodu,
- kiedy nauczyciel kontraktowy rozpoczyna przygotowanie do zawodu nauczyciela.